zaterdag 10 december 2011

Een klein familiedrama aan de Saramacca

(A small family drama on the banks of the Saramacca River, Surinam. English summary at the bottom)

Stamboomonderzoek brengt je soms op een verrassende manier in aanraking met de grotere geschiedenis. Je ziet voorouders ineens acteren op een groter podium, deel uitmaken van de grotere geschiedenis. Die gebeurtenissen verdwijnen in de daaropvolgende generaties uit het familiegeheugen. Stamboomonderzoek brengt met de voorouders ook de bijzondere gebeurtenissen weer aan het licht.Een aantekening, een naam, een plaats in een bron geven in deze gevallen vaak de prikkel voor verder onderzoek.

Bij het maken van een kwartierstaat voor een kennis stuitte ik op een exotisch uitstapje in haar familiegeschiedenis.De kwartierstaat beweegt zich tot ver in de negentiende eeuw in het Hollands-Utrechtse grensgebied.Op 26 februari 1847 schreef de ambtenaar van de burgerlijke stand van Vinkeveen het overlijden in van voorouder Beertje Oudshoorn. Ze was anderhalf jaar eerder, op 21 juli 1845 overleden in ‘Saramocca’, zo meldt de website Genlias.Wat voor exotische plaats was dat? Waarom zat er zoveel tijd tussen het overlijden en de inschrijving? De website Genver van Jacques Verheijden wijst de weg naar de afbeelding van de akte op Familysearch.



Inschrijving overlijden Beertje Oudshoorn in overlijdensregister van Vinkeveen (1847)


De Vinkeveense ambtenaar schreef het uittreksel van een akte in die opgemaakt was door een collega van de ´Europesche Kolonisatie te Groningen in Saramacca´ in Suriname. Wie dit leest en een beetje vertrouwd is met de Surinaamse geschiedenis roept al snel ´Boeroes´. In 1845 trok een groep Nederlandse kolonisten onder leiding van de hervormde dominees Arend van den Brandhof en Dirk Copijn naar Suriname om daar een landbouwkolonie te vestigen aan de Saramaccarivier. Na een bootreis van ruim een maand kwamen de kolonisten aan bij hun bestemming Voorzorg, een voormalige leprozenkolonie. Bij aankomst bleek dat het Surinaamse Gouvernement zijn beloften niet nagekomen was. Er zouden huizen gebouwd zijn, er zou vee zijn, ontgonnen land, zaaigoed, schoon water. Het enige wat ze er aantroffen waren zeventien hutjes van de leprozenkolonie.Kort na aankomst brak de tyfus uit. De helft van de vierhonderd kolonisten overleed binnen een jaar na aankomst. Beertje Oudshoorn was een van hen. Van de overlevenden keerden sommigen terug naar Nederland. De nakomelingen van de blijvers zijn in Suriname bekend als ´Boeroes´.



De Boeroe familie Van Brussel in 1894 (foto: KIT)

Het Nationaal Archief heeft een online database Boeroes als onderdeel van de Historische Database Suriname.Beertje is er ook in te vinden, samen met haar echtgenoot Hendrik Sanson.en hun kinderen Joost (8 jaar) en Pietertje (6 jaar). Bij zijn huwelijk in 1836 ondertekent hij inderdaad als ´Sanson´, maar Hendrik  komt ook voor als Samson en Samsom.Het gezin kwam op 20 juni 1845 aan in Voorzorg. Dochter Pietertje overleed er drie dagen voor haar moeder, op 18 juli 1845. Vader en zoon keerden kort daarna terug naar Vinkeveen, een illusie armer. Hendrik Samsom (zo staat het in de akte), arbeider, overleed in Vinkeveen op 24 november 1854. Hij was niet hertrouwd. Het kleine familiedrama verdween in de loop van de generaties uit het familiegeheugen, maar heeft er dankzij de kwartierstaat nu weer een plekje in gevonden.


(English summary)
Genealogical research sometimes brings you unexpectedly close to History wit a capital H, looking at it through the eyes of your ancestors. Researching the Holland-Utrecht ancestry of an acquaintance I found the death certificate of one of her ancestors, Beertje Oudshoorn who died 1847. In 1845 the Dutch ministers Arend van den Brandhof and Dirk Copijn gathered four hundred colonists settlers to plant a settlement on the banks of the Saramacca River in Surinam. At their arrival the promised land turned out to be a former lepper colony consisting of seventeen cabins. Shortly after theri arrival a typhoid epidemic broke out. Half of the settlers died. The descendants of the surviving colonists are nowadays known in Surinam as "Boeroes". Among the four hundred who left the Netherlands in 1845 were Hendrik Samsom, his wife Beertje Oudshoorn, son Joost (8) and daughter Pietertje (6). Shortly after their arrival Beertje and Pietertje died. Father and son returned to their home country and continued their lives there. The story had long been forgotten, but as a result of the genealogical research it's part of the living family memory again.